Voorwoord
Rolleigrafie is fotografie met een Rolleiflex. Gewoonlijk bedoelen we dan een Rolleiflex tweeogige spiegelreflexcamera. Het woord stamt uit de jaren dertig van de twintigste eew. Het was de naam van een tijdschrift gepubliceerd door de Rolleiflexfabriek.
Oprichters, firma en fabriek
Oprichters
De tweeogige Rolleiflex werd ontworpen door Reinhold Heidecke (1881 - 1960), vennoot van ‘Franke & Heidecke’ in Brunswijk, Duitsland, in 1928 kwam op de markt in 1929. Het principe van de tweeogige camera is al veel ouder TLR. Paul Franke (1888 - 1950), eigenaar van een Berlijnse fotowinkel was Heidecke’ zakelijke partner. Voor die tijd was de firma al een bekende bouwer van stereo-camera’s die verkocht werden onder de namen Heidoscop (naar de ontwerper) en Rolleidoscop. De stereo-camera vormde de basis voor de tweeogige Rolleiflex. De Rollei naam is a typisch Duitse samenvoeging van Rollfilm camera Heidecke. Het ‘flex’ deel is afgeleid van ‘reflex mirror’. De camera was al meteen een succes. Franke’s moet al na een paar weken worden afgebroken. Hij had de productie van een heel jaar al verkocht.
Firma
In de loop der jaren is de naam van de firma een paar keer gewijzigd. Ook is de fabriek na een aantal faillisementen voorgezet door nieuwe eigenaars. De volgende firma’ en maatschappijen hebben de Rolleiflex camera’ geproduceerd. Franke & Heidecke, Rollei-Werke Franke & Heidecke, Rollei Fototechnic, Franke & Heidecke opnieuw, DHW Fototechnik. In June 2015 werd de huidige maatschappij geregistreerd: DW Photo. Het adres bleef vrijwel van af het begin: Salzdahlumer Straße 196.
In september 2014 meldde DHW insolventie aan. De bezittingen werden uiteindelijk geveild op 21 april 2015. Een vriend bracht een laatste bezoek aan de fabriek aan de Salzdahlumer Straße aan de vooravond van de sluiting. Lees zijn verslag aan de Rollei List. Een droevig verhaal over half-afgemaakte camera’s en verlaten productie ruimten.
DW Photo bouwt nu alleen nog de Hy6 mod2 camera met de objectieven, die ook geschikt zijn voor camera’s van de System 6000 modellen. In 2015 werkten er nog maar een stuk of 10 mensen. Daarnaast onderhoud men Rolleiflex camera’s van de afgelopen tijd. Het bedrijf kampt met een aantal problemen: de Rollei(flex) merknaam is in handen van derden; nadat Prontor de productie van Synchro-Compur sluiters al eerder stopte, heeft nu ook Copal de levering van centraalsluiters gestopt. DW Photo zou bezig zijn met de ontwikkeling van een eigen sluiter voor de tweeogige Rolleiflex. De al bestaande electro-mechanische sluiter van de Hy6 is te groot. Op het ogenblik maakt men alleen de Hy6 en bijbehorende lenzen.
Fabriek
Franke & Heidecke begon in 1920 in gehuurde ruimten op het adres Viewegstraße 32 en verhuisde in 1921 naar het huidige fabrieksterrein aan de Salzdahlumer Straße 196. De Gebouwen 1 en 2 stammen van voor de oorlog. Na de Tweede Wereldoorlog werden de fabriek op grote schaal uitgebreid tot aan 1981. DW Photo gebruikt nu nog een klein deel van Gebouw 2. De gebouwen zijn nu dus grotendeels in gebruik bij andere instellingen. Gebouw 1 was vroeger het kantoor en de ontwikkelingsafdeling. De oudste gebouwen (1 en 2) kunnen gemakkelijk worden herkend aan de verbindingsbrug op het niveau van de eerste verdiepingen.
Tweeogige Rolleiflex
Introductie
De tweeogige spiegelreflex is geen uitvinding van Heidecke. Het ontwerp was lang bekend, voornamelijk van grootformaat camera’s. Het door Heidecke geöctrooieerde ontwerp was veel compacter dan gebruikelijk. Op slimme wijze gebruikte hij lege ruimten voor de filmspoelen en hij slaagde er in de spiegel te laten zakken in voor belichting onnodige ruimte in de opnamekamer. Op deze manier kunnen beide objectieven dichter bijeen worden gebouwd. Hier door wordt de parallax, die eigen is aan de tweeoog constructie, verminderd.
Tweeogige Rolleiflex 6×6 cm
De meeste tweeogige Rolleiflex camera’ zijn gemaakt voor rolfilm 120 en opnamen van 6×6 cm (2.54×2.54 in). Meer gedetailleerde informatie kan gevonden op de Rolleiflex Twee Oog Reflex bladzijden van deze website.
Tweeogige Rolleiflex 4×4 cm
Een kleinere tweeogige camera, vaak aangeduid als Baby-Rolleiflex of Rollei-Baby maakte opnamen van 4×4 cm. Er bestaat één vooroorlogs model Bay en twee naoorlogse modellen. Voor meer informatie zie de Engelstalige bladzijden over de 4×4 cm tweeoog.
Rolleiflex SL 66
Om te kunnen concurreren met de succesvolle Hasselblad éénogige middenformaat reflex kwam de Rolleifabriek in 1966 met de S(ingle) L(ens) 66. Net als de Hassy een volledig mechanische camera. De SL 66 had een spleetsluiter, een balg voor dichtbij-opnamen en het objectief had een beperkte mogelijkheid tot neiging voor Scheimpflug-correctie. Hasselblad was in 1959 met met model 500 juist overgegaan van spleetsluiters op centraalsluiters. Objectieven konden achterstevoren worden gemonteerd ter verbetering van de kwaliteit van dichtbij-opnamen. Ondanks deze voordelen kon de veel eerdere Hasselblad 500 C niet meer worden ingehaald in de verkoopcijfers. Voor middenformaat macrofotografie is de SL 66 nog steeds de meest geschikte camera. Meer informatie over de SL 66 staat op aparte bladzijden.
Rolleiflex SL 35
De Rolleiflex SL 35, een éénogige kleinbeeldspiegelreflex, was geïnspireerd door het succes van de Asahi Pentax. Deze website houdt zich (nog?) niet bezig met deze cameralijn. Uitstekende informatie, maar dan in het Engels, over de Rollei SL 35is is te vinden op het blog van mijn vriend Carlos.
Rollei 35
In 1966 werd een heel compacte kleinbeeldcamera (Eng: 35 mm film) gelanceerd, de Rollei 35. In die tijd de kleinste volledig metalen kleinbeeldcamera ter wereld. De cameralijn wordt beschreven op de Rollei 35 bladzijden van deze website.
Rolleiflex SLX en Rolleiflex 6000 Systeem
Met de Rolleiflex SLX uit 1970s introduceerde de fabriek electronica in het middenformaat. De SLX werd verder ontwikkeld tot het Rolleiflex System 6000. Het Rolleiflex System 6000 heeft eigen bladzijden op de website. Het System 6000 mondde uit in de Rolleiflex Hy6. Alle lenzen voor System 6000 kunnen worden gebruikt met de Hy6, soms met beperkingen en beide systemen delen filmmagazijn 4560.
Rolleiflex Hy6, Sinar Hy6, Leaf AFi
Op de Fotokina van september 2006 verrasten Sinar, Leaf and Franke & Heidecke de wereld met een nieuwe middenformaat camera, de Rolleiflex Hy6, ook bekend als Sinar Hy6 and Leaf AFi. De camera was ontwikkeld door de was Rolleifabriek, maar voornamelijk gefinancierd door Kodak en Jenoptik. De Hy6 is ontworden voor zowel filmmagazijnen als digitale achterwanden. Het Hy6-project had een moeilijke start. De camera was nauwelijks op de markt of Kodak verkocht Leaf aan Mamiya en trok zich terug uit het project. Jenoptik verkocht Sinar met het zelfde resultaat. Het enige positive was dat verder niemand de Hy6 wilde en dat Rollei factory (DHW) de rechten op de camera kon verkrijgen. Een sterk verbeterde Hy6 type 2 en een aantal objectieven worden nu gemaakt door DW Photo. Bestaande Hy6 van het type 1 kunnen worden omgebouwd tot type 2. DW Photo heeft een website naar er staat nauwelijks zinvolle informatie over de Hy6 type 2. Niet eens een lijstje met specificaties. De beste informatiebron voor de geschiedenis en ontwikkeling van de Hy6 zijn Pascal’s Rolleiflex Pages.
Beginnen met Rolleigrafie
Rolleigrafie kan beginnen met een bescheiden Rolleicord, een camera gebouwd met de zelfde kwaliteit, maar wat eenvoudiger uitgevoerd dan de Rolleiflex. De Rolleicord was de ‘consumentenuitvoering’, de Rolleiflex was meer voor de professionele fotograaf. Een goede keuze is dan de Rolleicord Vb. Wat duurder dan de Va of eerdere modellen. Het punt is dat de Vb een afneembare zoekerkap heeft. Hier door kan het vrij donkere matglas gemakkelijk zelf worden vervangen. Het vervangen van het matgals van een Va of oudere Rolleicord kan het beste worden overgelaten aan een gespecialiseerde technicus omdat het nieuwe matglas in het juiste vlak moet worden gejusteerd met losse onderdeeltjes. Dat kost dan weer geld en dat kan naar mijn mening dan maar beter meteen worden besteed aan een Vb.
Wat duurder zijn de Rolleiflex T en zeker de Rolleiflex 3.5 en 2.8 modellen. Ook hier hebben de latere modellen een afneembare zoekerkap. Hoewel de Rolleiflex met seleniumsulfide-belichtingsmeter er aantrekkelijker uitziet dan de camera zonder, moeten we er rekening mee houden dat de belichtingsmeter niet meer goed werkt. Vaak slaat de naald nog wel uit, maar is de meter niet meer lineair, geeft dus te weinig aan op een deel van het bereik en te veel op het andere deel. Er is weinig kans op vervanging van de cel. Ze worden al lang niet meer gemaakt, worden weing aangeboden en zijn vaak even oud als de te vervangen cel.
De selenium belichtingsmeters die het nog wel doen werken wat anders dan we gewend zijn van modernere ingebouwde belichtingsmeters. Deze laatsten hebben vaak een voorkeur voor het midden van het beeld. De seleniumcel heeft een veel grotere meethoek, mogelijk meer dan de beeldhoek van de Rolleiflex lens. Je kunt dus meer bemeteren dan je ziet in de zoeker en in ieder geval wordt veel lucht gemeten, wat tot overbelichting kan leiden. De lens wat naar beneden richten om de invloed van de veel lichtere lucht te beperken zal helpen. Een moderne losse belichtingsmeter werkt prima met een tweeogige Rolleiflex. Ik gebruik tegenwoordig zelf een Sekonic.
Ik begon met een Rolleicord Va, die ik nog steeds bezit, (inderdaad met een donker matglas) en een losse Gossen Sixtar belichtingsmeter. De Sixtar heb ik ook nog, maar heeft de al lang verboden kwikbatterij PX625 nodig. De huidige PX625A alkaline baterijen zijn ongeschikt. Rolleigrafie is een ontspannende manier van fotograferen, ten stelligste aanbevolen voor gestreste mensen. I hoop je nog eens tegen te komen, allebei met een Rolleiflex!